Antykoncepcja awaryjna – kiedy i jak jej używać?

Antykoncepcja awaryjna, zwana także „pigułką po”, to metoda zapobiegania ciąży, która jest stosowana po niezabezpieczonym seksie lub w przypadku, gdy inne metody antykoncepcyjne zawiodły. Jest to forma antykoncepcji „ostatniej szansy” i powinna być stosowana w sytuacjach wyjątkowych. Jak działa antykoncepcja awaryjna, kiedy należy jej używać i jakie są jej skutki?

Jak działa antykoncepcja awaryjna?

Antykoncepcja awaryjna działa na kilka sposobów, w zależności od momentu cyklu menstruacyjnego, w którym jest przyjmowana:

• Hamowanie owulacji – jeśli pigułka zostanie przyjęta przed owulacją, może zapobiec uwolnieniu komórki jajowej z jajnika.
• Utrudnianie zapłodnienia – antykoncepcja awaryjna może także utrudniać dotarcie plemników do komórki jajowej, zmieniając konsystencję śluzu szyjkowego.
• Zapobieganie zagnieżdżeniu – jeśli doszło już do zapłodnienia, antykoncepcja awaryjna może zmienić błonę śluzową macicy, co utrudnia zagnieżdżenie zarodka.

Rodzaje antykoncepcji awaryjnej

Na rynku dostępne są dwa główne rodzaje antykoncepcji awaryjnej:

• Tabletka hormonalna (tzw. „pigułka po”) – najczęściej stosowana metoda antykoncepcji awaryjnej. Zawiera dużą dawkę hormonów (najczęściej lewonorgestrelu), która zapobiega owulacji lub opóźnia ją. Największą skuteczność osiąga, gdy zostanie przyjęta w ciągu 24 godzin po stosunku, choć można ją stosować do 72 godzin.
• Spirala wewnątrzmaciczna (IUD) – hormonalna spirala może być stosowana jako forma antykoncepcji awaryjnej, jeśli zostanie założona do 5 dni po stosunku. Jest to jedna z najskuteczniejszych metod awaryjnych, a dodatkowo zapewnia długoterminową ochronę przed ciążą.

Kiedy stosować antykoncepcję awaryjną?

Antykoncepcja awaryjna jest przeznaczona do stosowania w wyjątkowych przypadkach, takich jak:

• Niezabezpieczony stosunek seksualny – gdy nie była używana żadna metoda antykoncepcji.
• Zawodzenie metody antykoncepcyjnej – np. w przypadku pęknięcia prezerwatywy, wypadnięcia krążka dopochwowego lub pominięcia tabletki antykoncepcyjnej.
• Przemoc seksualna – antykoncepcja awaryjna może być stosowana po gwałcie, aby zapobiec niechcianej ciąży.

Skuteczność i skutki uboczne

Antykoncepcja awaryjna jest skuteczna, ale jej skuteczność zależy od czasu przyjęcia. Najlepiej działa, gdy zostanie zażyta jak najszybciej po stosunku. Tabletka hormonalna ma skuteczność wynoszącą około 85% przy stosowaniu w ciągu 72 godzin.

Skutki uboczne antykoncepcji awaryjnej mogą obejmować nudności, bóle głowy, zmiany w cyklu menstruacyjnym oraz bóle brzucha. Są to zazwyczaj krótkotrwałe objawy, które ustępują po kilku dniach.

Antykoncepcja awaryjna to metoda zapobiegania ciąży stosowana w wyjątkowych sytuacjach, takich jak niezabezpieczony stosunek lub zawodzenie innych metod antykoncepcyjnych. Jest skuteczna, szczególnie jeśli zostanie zastosowana szybko, ale nie powinna być używana jako stała metoda antykoncepcji. Jeśli konieczne jest częste korzystanie z antykoncepcji awaryjnej, warto rozważyć inne, bardziej niezawodne metody.